Το «START – Create Cultural Change» είναι ένα πρόγραμμα μετεκπαίδευσης και υποτροφιών για ανερχόμενους διαχειριστές πολιτισμού στην Ελλάδα. Μέσω του προγράμματος υποστηρίζονται νέοι δημιουργοί, ώστε να προωθήσουν τις πολιτιστικές τους πρωτοβουλίες, οι οποίες στόχο έχουν να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή στο τοπικό τους περιβάλλον.

Το πρόγραμμα START εκτυλίσσεται στη Γερμανία και την Ελλάδα σε τρεις φάσεις, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα στους υποτρόφους του προγράμματος να υλοποιήσουν καινοτόμες ιδέες σε ανεξάρτητες πολιτιστικές πρωτοβουλίες και να αποκτήσουν επαγγελματικές δεξιότητες.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις ακόλουθες φάσεις:

• Φάση Ι: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης δυνατοτήτων διαρκείας 3 μηνών (από Σεπτέμβριο έως Νοέμβριο) στη Γερμανία για 30 επιλεγέντες υποτρόφους.
• Φάση ΙΙ: Υλοποίηση των πολιτιστικών πρωτοβουλιών και πρόγραμμα καθοδήγησης για 15 επιλεγέντες υποτρόφους για περίοδο 6 μηνών (από Δεκέμβριο έως Μάιο).
• Φάση ΙΙΙ: Βραβεία «Scaling Awards», τα οποία απονέμονται σε υποδειγματικές πρωτοβουλίες του προγράμματος, για χρονικό διάστημα ενός έτους (από τον Ιούνιο).

Το έτος 2020 αποτέλεσε τον πέμπτο και τελευταίο κύκλο υλοποίησης του προγράμματος, ο οποίος ολοκληρώθηκε με τη διαδικτυακή απονομή των Βραβείων «Scaling Awards» που έγινε για τέταρτη συνεχή χρονιά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.

Οι διακριθέντες για το 2020 είναι οι:

• Άλεξ Δημητρίου, για την πρωτοβουλία «Sazman», η οποία με βασικό άξονα την κουλτούρα του ποδηλάτου και με έμπνευση από το φεμινιστικό κίνημα χώρων κατασκευής (feminist makerspace movement) επιδιώκει να δημιουργήσει φεμινιστικές κοινότητες με κοινό πάθος για το ποδήλατο και το περιβάλλον, ξεκινώντας από τη Ρόδο και την Αθήνα. Μέσω της δράσης, άνθρωποι με κοινό υπόβαθρο και ενδιαφέροντα έχουν τη δυνατότητα να συναντηθούν, να δικτυωθούν, να εκφραστούν και να δημιουργήσουν ως μέλη μιας ομάδας σε ένα ασφαλές και συμπεριληπτικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, διοργανώνονται ποδηλατάδες, πραγματοποιούνται προβολές ταινιών και υλοποιούνται βιωματικά εργαστήρια βασισμένα στη Do-It-Yourself (DIY) φιλοσοφία εντός του φεμινιστικού πλαισίου, όπου οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν δεξιότητες στην επισκευή ποδηλάτου, την ξυλουργική, τη μεταξοτυπία, τη σιδηρουργική κ.ά.

• Εμμανουήλ Λεβεδιανός, για την πρωτοβουλία «CLOUDS», η οποία αποσκοπεί να επανεξετάσει την έννοια του δημόσιου χώρου και επιδιώκει την από κοινού δημιουργία και παροχή κατάλληλων υποδομών για την κινητοποίηση νέων ιδεών και δράσεων. Ομάδες της κοινωνίας των πολιτών συνεργάστηκαν, υπό την καθοδήγηση του εργαστηρίου LUDD, για τη δημιουργία ενός πολυμορφικού, αρθρωτού - μεταβαλλόμενου συστήματος ανοιχτής αρχιτεκτονικής για την κατασκευή pop-up δομών που έχουν τη δυνατότητα ναυποστηρίξουν κοινωνικές και πολιτιστικές δράσεις, όπως εκθέσεις, εργαστήρια, προβολές, συναντήσεις, φεστιβάλ, κ.ά. Στόχος του «CLOUDS» είναι να λειτουργήσει ως παρέμβαση εντός του αστικού τοπίου αλλά και ως τόπος συνάντησης, διασυνδέοντας όλους τους ενδιαφερόμενους σε ένα συνεργατικό κοινωνικό δίκτυο, ενισχύοντας την ικανότητά τους για αυτο-οργάνωση και την αίσθηση του ανήκειν στην πόλη και προάγοντας τη συμμετοχή τους στα κοινά.

• Μαρία Στρούμπα, για την πρωτοβουλία «kookoonari», ένα εγχείρημα που επιθυμεί να μετατρέψει το 10^ο Νηπιαγωγείο Κομοτηνής στο πρώτο σχολείο με μηδενική παραγωγή απορριμμάτων στην Ελλάδα (Zero/Low Waste School). Στο πλαίσιο της δράσης, τόσο η σχολική, όσο και η τοπική κοινότητα ενημερώθηκαν για το οικολογικό τους αποτύπωμα, εκπαιδεύτηκαν και εξοικειώθηκαν με τις αρχές της Zero Waste φιλοσοφίας μέσω καλλιτεχνικών και βιωματικών εργαστηρίων και συμμετοχικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Το «kookoonari» ονειρεύεται να φυτέψει τον «σπόρο της αλλαγής» και σε άλλες σχολικές μονάδες και ομάδες στην Ελλάδα, δημιουργώντας όλο και περισσότερους ενεργούς πολίτες που ενδιαφέρονται για την προστασία του περιβάλλοντος και την πράσινη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της δράσης έχει δημιουργηθεί το πρώτο εγχειρίδιο με οδηγίες για τη διαμόρφωση μιας zero waste καθημερινότητας, το οποίο είναι διαθέσιμο δωρεάν διαδικτυακά.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε μέσω του ιδρύματος Robert Bosch Stiftung σε συνεργασία με το Goethe-Institut Thessaloniki και τη Γερμανική Ομοσπονδιακή Ένωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων (Bundesvereinigung Soziokultureller Zentren e.V.) και υποστηρίχθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.

• Κατά τα 5 έτη υλοποίησης του προγράμματος υποστηρίχθηκαν συνολικά 72 πολιτιστικές πρωτοβουλίες και 150 νέοι δημιουργοί από 22 πόλεις της Ελλάδας.
• Περισσότεροι από 25.000 πολίτες από τοπικές κοινότητες όλης της Ελλάδας συμμετείχαν σε καινοτόμες δράσεις που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος.
• 42 ομιλητές από την Ελλάδα, τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Γερμανία συμμετείχαν στη σειρά διαδικτυακών διαλόγων «Unlearning Talks», που διοργανώθηκαν κατά την τελική φάση του προγράμματος.

«Οι ιδέες είναι πάντα εκεί, είναι πολλές και έχουν την ανάγκη από ένα push. Και είναι ωραίο να μπορείς να υλοποιείς έστω και μία ιδέα με στήριξη, όχι μόνο οικονομική, αλλά και λογιστική, οργανωτική, ακόμα και ψυχολογική. Αυτό έκανε το ‘START’. Είδα την ιδέα μου να υλοποιείται και τον κόσμο να συμμετέχει. Ένιωσα μια δικαίωση και συγκίνηση χωρίς το αίσθημα της ανασφάλειας για το πώς θα συνεχίσω. Το Scaling Award είναι ένα δεύτερο push, ανοίγει το οπτικό πεδίο της ιδέας και την επεκτείνει ακόμη περισσότερο. Το Sazman-άκι μεγαλώνει και προσδοκά νέες περιπέτειες, με ποδηλατάδες, DIY κατασκευές και ένα δικό του φεμινιστικό makerspace.»

Άλεξ Δημητρίου

Δημιουργός, Sazman

«Ως υπότροφος του ‘START – Create Cultural Change’ συνειδητοποίησα πόσο αναγκαία είναι η ύπαρξη προγραμμάτων που δίνουν την ευκαιρία και την υποστήριξη σε δραστήριους πολίτες να συμβάλλουν με τα project τους σε μία καλύτερη κοινωνία στο πλαίσιο της πολιτιστικής διαχείρισης. Έχοντας οραματιστεί την ύπαρξη ‘Σχολείων Μηδενικών Απορριμμάτων΄, καταφέραμε μέσω του project ‘kookoonari’ και του δικτύου συνεργατών που δημιουργήθηκε να εκπαιδεύσουμε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς του 10ου Νηπιαγωγείου Κομοτηνής σχετικά με τις αρχές του Zero Waste και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να μειώσουν τα απορρίμματα του σχολείου τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο να υλοποιηθεί χωρίς τη συνεχή καθοδήγηση από τους ανθρώπους του προγράμματος ‘START’.»

Μαρία Στρούμπα

Ιδρύτρια, kookoonari

«Το πρόγραμμα ‘START’ μας έδωσε τη δυνατότητα να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας στην αποκατάσταση της ποιότητας στον αστικό χώρο. Οι υποδομές και τα εργαλεία που αναπτύξαμε μπορούν να ενδυναμώσουν τις τοπικές κοινότητες, δίνοντας φωνή σε ομάδες που δεν εκπροσωπούνται και περιθωριοποιούνται. Το πιο σημαντικό όμως είναι οι νέες συνεργασίες και το δυναμικό κοινωνικό δίκτυο που δημιουργήθηκε. Το δίκτυο του CLOUDS μπορεί τελικά να ενισχύσει την κοινωνική καινοτομία και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών, αλλά και να αναβαθμίσει τις αστικές θεσμικές πολιτικές γύρω από τον δημόσιο χώρο. Μέσω του Scaling Award και την επιτυχία του δεύτερου κύκλου, το έργο και όραμά μας συνεχίζεται. Προτείνουμε νέους τρόπους παραγωγής της πόλης ακολουθώντας την ‘εκ των κάτω προς τα άνω’ προσέγγιση, όπου ο ανοιχτός διάλογος, η αλληλεγγύη και η δημιουργικότητα, ενσωματώνονται με συλλογικό τρόπο στη δημόσια σφαίρα και οδηγούν σε νέα μοντέλα διαχείρισης των πόλεων εμπνευσμένα από τις πρακτικές των κοινών.»

Εμμανουήλ Λεβεδιανός

Δημιουργός, CLOUDS