Το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση παραμένει διαχρονικά υποστηρικτής της λειτουργίας και του πολυσχιδούς έργου του Κέντρου Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ) από την ίδρυση του τελευταίου το 2015. Το ΚΕΑΕ έχει ως κύριο στόχο την ενίσχυση και χρηματοδότηση της έρευνας στις ανθρωπιστικές επιστήμες, απευθύνοντας ετησίως δημόσιες προσκλήσεις προς υποβολή ερευνητικών προτάσεων από νέους ερευνητές. Επιπλέον, διοργανώνει ημερίδες, συνέδρια και συναντήσεις με στόχο την περαιτέρω διάδοση των αποτελεσμάτων των ερευνών τόσο προς την επιστημονική κοινότητα όσο και προς το ευρύ κοινό.

• 135 αιτήσεις επιστημονικών μελετών προς χρηματοδότηση υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της 5^ης Δημόσιας Πρόσκλησης.

Το 2020, με χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, υλοποιήθηκαν δράσεις σε τρεις άξονες:

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΚΕΑΕ

Εγκαινιάστηκε η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΚΕΑΕ, μία νέα εκδοτική πρωτοβουλία σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, που έχει στόχο αφενός, τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης στο πεδίο των ανθρωπιστικών επιστημών, με τη δημιουργία μιας ευρύτερης αναγνωστικής και ερευνητικής κοινότητας και αφετέρου, τη διερεύνηση του πεδίου των ψηφιακών επιστημονικών εκδόσεων και τις ολοένα αναπτυσσόμενες ερευνητικές τους προοπτικές και δυνατότητες. Το 2020 ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός εξ ολοκλήρου νέου ψηφιακού περιβάλλοντος ανάγνωσης, το οποίο περιλαμβάνει ποικίλες εκδοτικές σειρές, όπως οι ετήσιοι τόμοι με τα αποτελέσματα των ερευνών που εκπονήθηκαν με χρηματοδότηση του ΚΕΑΕ, τα πρακτικά συνεδρίων και ημερίδων και υλικό από το Ψηφιακό Αρχείο 1821.

Ετήσιες Έρευνες

Κάθε χρόνο το ΚΕΑΕ απευθύνει δημόσια πρόσκληση σε μεταδιδακτορικούς ερευνητές και ερευνητικές ομάδες για την υποβολή προτάσεων διάρκειας ενός έτους. Οι αιτήσεις αξιολογούνται από διακεκριμένους, ανά κλάδο, επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με βασικά κριτήρια, μεταξύ άλλων, την πρωτοτυπία της ερευνητικής ιδέας, την καινοτομία της προτεινόμενης μεθοδολογίας και τα τελικά παραδοτέα.

Το 2020 με χρηματοδότηση του Ιδρύματος εκπονήθηκαν οι ακόλουθες έρευνες:

• Το ανθρώπινο ράγισμα: Σεξουαλικά εγκλήματα στη μεσοπολεμική Ελλάδα

Ερευνήτρια: Δήμητρα Βασιλειάδου, Δρ. Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

• «Le Génie du Nord» και Κοσμοπολιτισμός: Μία εναλλακτική θεώρηση της πολιτισμικής ιστορίας της δυτικής Ευρώπης του Μεσοπολέμου

Ερευνήτρια: Χαρά Κολοκυθά, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Northumbria, Ηνωμένο Βασίλειο

• Οικογενειακή Επανένωση Μετά Θάνατον – Οι Νεκροί Περάτες Συνόρων ως «Βιολογικοί Θανατο-πολίτες»

Ερευνητική Ομάδα: Χρήστος Κουρούτζας, Δρ. Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

• Σεβαστή Τρουμπέτα, Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Magdeburg-Stendal, Γερμανία

Δημήτρης Παρασκευόπουλος, Δρ. Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

• Η κατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων στο κέντρο της Αθήνας: Μια διεπιστημονική προσέγγιση του θεσμικού πλαισίου

Ερευνητική Ομάδα: Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κώστας Γούσης, Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο του Roehampton, Ηνωμένο Βασίλειο

Άλκηστη Πρέπη, Υποψήφια Διδάκτωρ Αστικού και Χωροταξικού Σχεδιασμού, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

• Η οικονομική σκέψη στην αρχαϊκή Ελλάδα: η περίπτωση του Πινδάρου και του Βακχυλίδη

Ερευνήτρια: Γιάννα Στεργίου, Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου, Ηνωμένο Βασίλειο

Ερευνητικό Πρόγραμμα «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ψηφιακό Αρχείο»

Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από το 1821, το ΚΕΑΕ εκπονεί ήδη από το 2016 ένα μεγάλο δίγλωσσο (Eλληνικά/Aγγλικά) Ερευνητικό Πρόγραμμα με τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ψηφιακό Αρχείο», το οποίο χρηματοδοτείται μεταξύ άλλων και από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση. Το Πρόγραμμα δημιούργησε μια διαδικτυακή πλατφόρμα για το 1821, στην οποία το κοινό μπορεί να αναζητήσει τεκμήρια, αρχειακό και οπτικοακουστικό υλικό και ψηφιακά εκθέματα σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση, όπως επιστημονικές μελέτες, έργα τέχνης, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, δημοτικά τραγούδια, κειμήλια κ.ά. Το εν λόγω ψηφιακό εγχείρημα υλοποιείται στο πλαίσιο των δράσεων της «Πρωτοβουλίας 1821-2021» και σηματοδοτεί μια από τις σημαντικότερες συνεργατικές πρωτοβουλίες στον κλάδο των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών, με τη συμμετοχή έγκριτων φορέων, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων κ.ά.

Εντός του 2020, ολοκληρώθηκαν:

• Η τεκμηρίωση μεγάλου μέρους του Αρχείου Αγωνιστών που απόκειται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.
• Η τεκμηρίωση μεγάλου μέρους του Αρχείου Αγώνος που απόκειται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
• Η τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού 3 συλλογών (πορσελάνες, σημαίες, σφραγίδες) που απόκεινται στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος.
• Τρεις πρωτότυπες έρευνες βάσει του υφιστάμενου αρχειακού υλικού, στους θεματικούς άξονες: Ιστορική Κουλτούρα, Υλικότητες και Μνήμη, Κόσμος.
• Ο ψηφιακός σχεδιασμός και η κατασκευή του Ιστότοπου του Ψηφιακού Αρχείου, ο οποίος αποτελεί το ενιαίο περιβάλλον παρουσίασης του ψηφιακού αρχείου και θα προβάλλει το περιεχόμενο, τις πηγές, τα ιστορικά τεκμήρια, τα ψηφιακά εκθέματα και τις εφαρμογές του Προγράμματος.
• Ο ψηφιακός σχεδιασμός και η κατασκευή της διεπαφής της Βάσης Δεδομένων.
• Ο ψηφιακός σχεδιασμός και η κατασκευή της διεπαφής της εκπαιδευτικής δράσης «Πώς θυμόμαστε την Επανάσταση του 1821; – Μια σχολική δράση τοπικής ιστορίας», η οποία υλοποιείται για 4ο συνεχόμενο σχολικό έτος. Στόχος της δράσης είναι η εξοικείωση των μαθητών με τη δουλειά του ιστορικού, του ερευνητή και του αρχειονόμου στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, μέσω της καταγραφής τεκμηρίων σχετικών με την Ελληνική Επανάσταση που εντοπίζουν στην ευρύτερη περιοχή της σχολικής τους μονάδας.

Το Ψηφιακό Αρχείο σε αριθμούς:

• 13.638 καρτέλες τεκμηρίωσης (έγγραφα, τέχνες, μουσική, βιβλία)
• 3.462 τεκμήρια από 13 αρχειακούς και μουσειακούς φορείς ανά την Ελλάδα
• 9.219 ψηφιοποιημένα αρχεία (εικόνες εγγράφων, έργων τέχνης, αντικειμένων και ηχητικό υλικό)
• 21.229 λέξεις κλειδιά (θεματικοί όροι, φυσικά και νομικά πρόσωπα, οικογένειες, τοποθεσίες)

«Οι εξαιρετικά ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες κλήθηκαν να λειτουργήσουν όλοι οι πολιτιστικοί και ερευνητικοί φορείς τη χρονιά που πέρασε επηρέασαν σε κάποιον βαθμό τον προγραμματισμό του ΚΕΑΕ, χωρίς ωστόσο να ανατρέψουν τις βασικές μας επιδιώξεις. Οι ερευνητικές ομάδες που χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Λάτση προχώρησαν τις εργασίες τους και οι παρουσιάσεις τους έγιναν διαδικτυακά. Μάλιστα, η μορφή των διαδικτυακών ημερίδων ανέβασε κατακόρυφα τα ποσοστά θέασης, αφήνοντας μια ενδιαφέρουσα παρακαταθήκη για τους μελλοντικούς μας σχεδιασμούς. Επιπλέον, καθώς φτάνουμε στην επίσημη παρουσίαση του Ψηφιακού Αρχείου 1821, του μεγάλου συνεργατικού έργου που υλοποιεί το ΚΕΑΕ με την υποστήριξη και του Ιδρύματος, επιβεβαιώνεται και από την τρέχουσα συνθήκη πόσο σημαντική ήταν η επιλογή της οργάνωσης και παρουσίασης ενός τόσο πλούσιου υλικού σε μία ενιαία πλατφόρμα που θα είναι αξιοποιήσιμη τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από ερευνητές, ανεξάρτητα από τους περιορισμούς που θίγουν φέτος μια σειρά επετειακών εκδηλώσεων όπως εκθέσεις, συνέδρια κ.ά.»

Δρ. Άντα Διάλλα

Πρόεδρος Δ.Σ., Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεότερης και Μοντέρνας Ευρωπαϊκής Ιστορίας,

Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών